چکیده:

آگاهی از میزان تنوع ژنتیکی ذخایر توارثی گونه‌های گیاهی در برنامه‌های اصلاح نباتی از اهمیت خاصی برخوردار است. به منظور بررسی تنوع ژنتیک خلر (L. Lathyrus sativus)، 14 توده بومی که از نواحی مختلف ایران جمع آوری شده بودند، با استفاده از 15 آغازگرتصادفی RAPD مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که از میان 15 آغازگر بکار رفته 10 آغازگر چندشکلی نشان دادند و 56 باند چندشکل در ارقام مورد مطالعه مشاهده شد. میانگین درصد چندشکلی در این آغازگرها 9/73% برآورد گردید. روابط ژنتیکی بین ارقام خلر مورد مطالعه با محاسبه ضرایب تشابه جاکارد و تجزیه خوشه‌ای بر اساس روش UPGMA مورد بررسی قرار گرفت. بیشترین تشابه در بین توده‌های جعفر‌آباد و سرچهان با ضریب تشابه 66% و کمترین تشابه بین توده­های خرم‌آباد 2 و 7 با ضریب تشابه 3% مشاهده شد.

مقدمه

خلر با نام علمی L. Lathyrus sativus متعلق به خانواده بقولات (نیامداران) و طایفه Vicieae می‌باشد. تمامی گونه‌های جنس Lathyrus دارای 2n=2x=14 کروموزوم با تعداد کروموزوم پایهn=x=7 می‌باشند (1). خلر به لحاظ دارابودن ارزش غذایی زیاد بویژه محتوای پروتئین بالا در دانه (34-18 درصد) و در برگهای بالغ (17 درصد) و نیز محتوای لایسین بالا گیاهی شناخته شده است (3). تنوع بالای درون جوامع توده‌ها یا ارقام بومی موجب انعطاف ‌پذیر بودن و سازگار شدن آنها به شرایط نامساعد محیطی گردیده است.